W nauczaniu zintegrowanym wszystkie rodzaje edukacji powinny się ze sobą ściśle wiązać i oscylować wokół 1 tematu głównego – tematu aktualnie opracowywanego cyklu. Zajęcia z edukacji motoryczno – zdrowotnej stwarzają doskonałą ku temu okazję, bowiem prowadzenie zajęć na sali gimnastycznej a nie w klasie umożliwia w większym stopniu wykorzystanie kinezjologii edukacyjnej i dotarcie do uczniów posiadających różne sposoby uczenia się („wzrokowcy, słuchowcy, ruchowcy”). Wyjście z ławki szkolnej czy klasy na przestrzeń sali wywołuje w uczniach aktywność ukierunkowaną na dobrą zabawę, a przy okazji zabaw ruchowych doskonale można utrwalać treści z zakresu innych edukacji (nauka przez zabawę).
Niniejszy scanariusz zajęć został oparty o cykl WESOŁA SZKOŁA
Cele lekcji:
- Cel ogólny – Integrowanie zajęć ruchowych z edukacją artystyczną (muzyczną) oraz z pozostałymi edukacjami: polonistyczną, matematyczną i środowiskową
- Cele szczegółowe – doskonalenie u uczniów:
- umiejętności słuchania i reagowania ruchem na muzykę, czyli:
- pobudzenie i zatrzymanie
- realizacja różnymi sposobami tematów rytmicznych
- ćwiczenie mowy
- uwrażliwianie na zmiany tempa, dynamiki i wysokości dźwięków
- ilustracje i improwizacje ruchowe
- umiejętności zdobytych podczas innych edukacji
- utrwalenie poznanych wiadomości:
- dodawanie i odejmowanie w zakresie 10
- rozkład liczby 10 na 2 składniki
- mieszkańcy lasu
- rozróżnianie samogłosek
- pisownia poznanych wyrazów z "ó – u", "ż – rz"
- integracja zespołu klasowego – współdziałanie, unikanie bezpośredniej rywalizacji
Metody i formy pracy uczniów:
- zabawy ruchowe z muzyką i bez muzyki oraz improwizacje i ilustracje ruchowe indywidualnie, w parach i w grupach
Materiały, środki i pomoce dydaktyczne:
- Instrumenty perkusyjne
- Odtwarzacz
- Kaseta lub płyta CD "Wesoła szkoła" klasa I, cz. I:
- Akompaniament do zabawy muzyczno – ruchowej "Pajace i żołnierze"
- Kaseta lub płyta CD "Wesoła szkoła" klasa I, cz. II:
- Piosenka pt. "Dziadzio Mikołaj"
- Fragment "Zimy" z utworu "Cztery pory roku" A. Vivaldiego
- Tabliczki z cyframi od 0 do 9 i samogłoskami z "Pomocy demonstracyjnych dla nauczyciela" ("Wesoła szkoła" klasa I, Stanisława Łukasik i Helena Petkowicz)
- Kartoniki z literami: "ó", "u", "ż", "rz" – tyle, ilu jest uczniów w klasie; można wykorzystać literki z wyprawek uczniowskich ("Wesoła szkoła" klasa I, Karty pracy cz. I)
- Lista wyrazów z trudnościami ortograficznymi poznanymi przez uczniów ("ó", "u", "ż", "rz") – wyrazy dobrane odpowiednio przez nauczyciela
Wykorzystane teksty – tekst piosenki "Dziadzio Mikołaj" (sł. i muz. autor nieznany), zawarty w Przewodniku metodycznym dla nauczyciela "Wesoła szkoła" klasa I, cz. II
Dziadzio Mikołaj lasem wędruje, w okna zagląda i nasłuchuje. Gwiazdką w okna świeci, gdzie są grzeczne dzieci, Gwiazdką w okna świeci, gdzie są grzeczne dzieci.
O każdym grzecznym dziecku pamięta Stary dziadunio, Mikołaj święty. Co za radość będzie, gdy do nas przybędzie, Co za radość będzie, gdy do nas przybędzie.Standardy osiągnięć ucznia – po zakończeniu lekcji uczeń powinien:
- uważniej słuchać i dokładniej reagować ruchem na muzykę
- rozpoznawać oraz odtwarzać różnymi sposobami proste tematy rytmiczne złożone z ćwierćnut i ósemek
- oddawać nastrój utworów muzycznych poprzez improwizacje ruchowe
- sprawniej dodawać i odejmować w zakresie 10 oraz dopełniać do 10
- pamiętać o poprawnej pod względem ortograficznym pisowni poznanych wyrazów
- znać zwierzęta, które można spotkać w lesie zimą
- bezpiecznie bawić się i współdziałać w zabawie z rówieśnikami
Przebieg lekcji – wg następującego scenariusza:
- Czynności organizacyjno – porządkowe:
- Ustawienie się w określonym szyku
- Przypomnienie tematu cyklu - "Święta Bożego Narodzenia tuż, tuż"
- Zmotywowanie do poprawnego wykonywania poleceń i bezpiecznej zabawy
- Rozgrzewka – zabawa ruchowa "Zabawy na śniegu":
- Marsz z wysokim podnoszeniem kolan w dowolnym kierunku - "brnięcie po śniegu"
- Skłony i wyprosty w miejscu – "odśnieżanie"
- Wymachy ramion – "rzuty śnieżkami"
- Poruszanie się w skłonie i przysiadzie – "lepienie bałwana"
- Poruszanie się skokami obunóż – "uklepywanie śniegu"
- Tupanie naprzemienne – "otrzepywanie śniegu"
- Zabawy ruchowe przy muzyce:
- "Zaprzęgi" – uczniowie dobierają się parami, poruszają się po sali w rytm granych przez nauczyciela na tamburynie ósemek ("zaprzęgi jadą do lasu po drewno"). Na przerwę w muzyce uczeń – "konik" "grzebie nóżką", uczeń - "woźnica" "odśnieża drogę". Zamiana ról.
- "Wyrąb" – uczniowie maszerują w rytm granych przez nauczyciela ćwierćnut – "szukają suchego drzewka do ścięcia". Przy akompaniamencie do podskoków wykonują skłony w rozkroku - "rąbią drzewko" i skłony z wyprostem - "załadowują drewno na wóz"
- "Przy ognisku" – uczniowie siedzą w kręgu i powtarzają na zasadzie echa temat rytmiczny podany przez nauczyciela klaskaniem, wystukiwaniem, tupaniem. Odgadują rytm, powtarzają "tataizacją" i realizują ruchem w miejscu i po obwodzie koła, 3 – 4 razy.
- "Wiewióreczki i zajączki" – przy akompaniamencie z kasety / płyty CD ("Wesoła szkoła" klasa I, cz. I – akompaniament do zabawy "Pajace i żołnierze") uczniowie słysząc dźwięki wysokie (cienkie) skaczą obunóż "jak wiewióreczki", przy dźwiękach niskich (grubych) skaczą "jak zajączki"
- Zabawa inhibicyjno – incytacyjna "Jazda na sankach". Uczniowie poruszają się w rytm granych przez nauczyciela ćwierćnut marszem "ciągnąc sanki". Przy akompaniamencie ósemkowym biegają, naśladując " zjazd na sankach". Na przerwę w muzyce kładą się na boku symulując "upadek w śnieg".
- "Echo" – uczniowie powtarzają tekst "Sypie, prószy śnieżek" w podanym przez nauczyciela rytmie, 5 razy, ze zmienną dynamiką, dokładnie wymawiając wyrazy (ćwiczenie mowy)
- Wspólne zaśpiewanie I zwrotki piosenki "Dziadzio Mikołaj" z ilustracją ruchową (kaseta / płyta CD "Wesoła szkoła" klasa I, cz. II)
- "Wirujące płatki" – uczniowie słuchając akompaniamentu z kasety (fragment "Zimy" A. Vivaldiego z kasety / płyty CD "Wesoła szkoła" klasa I, cz. II) wcielają się w niesione wiatrem płatki śniegu
- Zabawy matematyczne:
- "Wiewióreczka" – nauczyciel pokazuje 2 wybrane kartoniki z cyframi i podaje znak działania ("dodać" lub "odjąć"); uczniowie podskakując "zrywając szyszki" tyle razy, ile wynosi wynik działania między liczbami zapisanymi na kartonikach
- "Wieszanie bombek" – uczniowie tyle razy się schylają i wyciągają ( przysiad, wspięcie na palce), aby dopełnić do 10 prezentowaną przez nauczyciela liczbę – "wieszają na choince bombki, łańcuszki, cukierki, ptaszki, gwiazdeczki".
- Zabawy integracyjne i językowe:
- "Znajdź głoskę" – nauczyciel po cichu podaje każdemu uczniowi jedną z samogłosek (a, o, e, i, u, y). Zadaniem dzieci jest odnaleźć i utworzyć grupę z tych samych samogłosek, przedstawiając się wzajemnie, np.: "Cześć, jestem a". W ten sposób utworzy się 5 - 6 grup 4 – osobowych, w zależności od ilości uczniów w klasie. Przedstawiciel każdej grupy mówi, jaką grupa tworzy samogłoskę i otrzymuje kartonik z odpowiednią literą. Wszyscy odgadują, ilu i jakich samogłosek brakuje.
- Zabawa w grupach. Uczniowie siedzą w kołach. Każdy uczeń otrzymuje kartonik z jedną z liter: u, ó, ż, rz. Nauczyciel podaje wyraz; uczeń, który ma literę występującą w tym wyrazie wstaje, obiega swoje koło i siada na miejsce. Przykładowa lista wyrazów: król, wieża, rzeka, żaba, rzęsa, królewna, duży, góra, Jerzy, ogród, Burek, Bożena
- Marsz dookoła sali podnosząc i opuszczając na przemian ramiona – regulacja oddechu. Uformowanie koła i siad skrzyżny.
Samoocena i ocena lekcji przez uczniów – uczniowie siedząc w kręgu odpowiadają na pytania nauczyciela:
- Czy podobały ci się zajęcia, zabawy?
- Czy jesteś zadowolony z dzisiejszych zabaw?
- Czy udało ci się wykonać poprawnie wszystkie ćwiczenia?
- Czy bawiłeś się bezpiecznie?
- Co nie podobało ci się w tych zabawach?
- Jakiej zabawy nie lubisz i nie chciałbyś się w nią więcej bawić?
Podziękowanie sobie za wspólną zabawę. Zakończenie lekcji.
Komentarz Ułożenie treści materiału nauczania w cykle tematyczne podpowiada pomysły do zabaw ruchowych – stąd podane powyżej propozycje zabaw nie są żadnym novum; są to dobrze znane ćwiczenia ruchowe, zmodyfikowane i dopasowane do aktualnie opracowywanego materiału. Zamiast podawać polecenie wykonania skłonów nauczyciel może zaproponować raz zabawę w "odśnieżanie", innym razem w "kopanie grządek w ogródku", itp. Takie ćwiczenia bez problemów mogą być wykonywane w sali lekcyjnej. Natomiast wyjścia na salę gimnastyczną wymagają ilustracje i improwizacje ruchowe (duża przestrzeń sali sprzyja lepszej ekspresji ruchowej) oraz ćwiczenia rytmiczne, polegające na pokazywaniu ruchem wartości i tematów rytmicznych (wykonywanie rytmów "tataizacją" i ruchem jednocześnie utrwala wprowadzane wartości rytmiczne, wpływa na koordynację ruchów, lepiej kształci słuch muzyczny). Zachęcam więc, aby każdą wartość rytmiczną wprowadzać także ruchem - metody, zagadnienia rytmiczne, jak i główne założenia rytmiki Emila Jacques – Dalcroze’a można znaleźć w podanej poniżej literaturze.
Bibliografia:
- "Rytmika w klasach I – III" Anna Dasiewicz – Tobiasz, Anna Kępska; WSiP Warszawa 1982
- "So mi la – ćwiczenia muzyczne w klasach I – III. Książka pomocnicza dla nauczyciela" Zofia Burowska, Barbara Karpała, Bożena Noworol, Andrzej Wilk; WSiP Warszawa 1983
- "Muzyka i ruch" Romualda Ławrowska, WSiP Warszawa 1988
- Przewodnik metodyczny "Wesoła szkoła" klasa I, cz. II – Stanisława Łukasik, Helena Petkowicz, Ewa Witkowska
opracowała Elwira Kopryna
|